Paratiroid ameliyatları sonrasında beslenme
Kalsiyum vücutta en fazla bulunan mineraldir ve vücuttaki tüm fonksiyonlar için gereklidir. Kemik yapımızın korunması, kasların kasılması, sinir hücrelerindeki iletimin sağlanması, kan basıncının kontrolü, hormon seviyelerinin düzenlenmesi, hücreler arası iletişim için kan kalsiyum düzeyinin belirli bir seviyede olması gerekmektedir.
Kalsiyumun %99’ u kemiklerde depolanmıştır. Vücutta kalsiyum üretimi yoktur ve gerekli olan kalsiyum mutlaka yiyeceklerle alınmalıdır. Sürekli korunması gereken bu dengede paratiroid hormonu çok önemli bir rol oynar, kalsiyum ihtiyacında kemikteki kalsiyumun kana geçmesini sağlar. Paratiroid bezi hastalıklarında kontrolsüz şekilde fazla salgılanan hormon kan kalsiyum düzeyi yüksek olduğu halde baskılanamaz ve kemikten daha fazla kalsiyum salınmasına ve kemik erimesine neden olur.
Paratiroid ameliyatlarından sonra paratiroid hormon baskısı ortadan kalkar. Adeta kalsiyum açlığı yaşayan kemikler bu sefer kandaki kalsiyumu kedilerine çekip depolamaya başlar ve kandaki kalsiyum seviyesi düşer. Vücudumuz kanda sabit bir kalsiyum seviyesine bağlı olduğu için kandaki kalsiyum miktarını arttırmamız gerekmektedir. Eğer gerekli olan bu kalsiyumu yerine koymazsak birkaç gün için kan kalsiyum seviyesi çok düşer. Kalsiyumdaki bu ani düşüş ellerde ve yüzde uyuşma, karıncalanmaya, kas kramplarına, istemsiz titremelere, bilinç bulanıklığına, nöbetlere ve kalp aritmisine neden olabilir. Bunlar ancak kalsiyum ile önlenebilir. Paratiroid ameliyatlarından sonra kalsiyum düşüklüğü riski ilk birkaç haftada en yüksektir ve sürede bütün hastalar kalsiyum almalıdır. Biz bütün hastalarımıza günlük kalsiyum ve kalsiyumun bağırsaklardan emilimini arttıran D vitamini takviyeleri başlıyoruz.
Son yıllarda yayınlanan bazı çalışmalar kalsiyum takviyelerinin bazı potansiyel zararlarına dikkat çekmiştir. Kalsiyum takviyelerinin kalp krizi ve felç riskini arttırdığına dair sonuçlar bildirmişlerdir. Fakat bunun yanında bunun tam tersini ya da bu risklere karşı etkisiz olduğuna dair çalışmalar da vardır. Bu nedenle kalsiyum takviyelerinin ne kadar zararlı olduğunu tespit etmek zordur. Genel olarak uzun süreli kalsiyum takviyeleri kullanmanın küçük bir riski olduğu görülmektedir ve çoğu insan muhtemelen bundan zararlı bir etki görmeyecektir. Ancak yüksek risk taşıyan kişiler kendilerini kalp krizi ve felç riskine sokacaktır.
Bu riskler olduğu halde neden bütün paratiroid hastalarına ameliyat sonrasında kalsiyum takviyesi başladığımızın cevabı gayet basittir: yarar-zarar dengesi. Tıbbın genelinde olduğu gibi bütün ilaçların zararlı etkileri vardır fakat yararı daha fazlaysa bu ilaçları kullanırız. Paratiroid ameliyatlarından sonra kalsiyum ve D vitamini takviyeleri mutlak gerekli ilaçlardır. Çünkü vücut yeni parathormon ve kalsiyum seviyelerine uyun sağlamaya çalışıyordur ve kemiklerin kalsiyuma ihtiyacı vardır.
Diğer yandan kalsiyum takviyeleri kemik yoğunluğunu arttırmak için bir tedavi olarak uygulanırken, diyetle kalsiyum alımı çok düşük olanlar dışında kemik kaybını önlemede etkin değillerdir. Normal kemik yoğunluğuna ve normal kan kalsiyum seviyelerine sahip olanlar kalsiyum takviyelerinden çok az fazda sağlarlar. Bu durumda riskler faydaya göre daha fazla olduğu için kalsiyum takviyeleri kullanılmamalıdır. Bu nedenle bu takviyeler mutlaka endokrin cerrahınızın önerisiyle alınmalıdır.
Kalsiyumun oluşturduğu riskler sadece kalsiyum ek tedavileri için geçerlidir. Süt ürünleri ve yeşil yapraklı sebzeler gibi gıdalardan aldığımız kalsiyum olan diyet kalsiyumu için geçerli değildir. Bu nedenle paratiroid ameliyatlarından sonra kalsiyum içeren gıdalar bolca tüketilmelidir. Günlük ortalama 500 mg kalsiyuma ihtiyaç duyarız. Paratiroid ameliyatlarından sonra bu değerden daha fazla tüketilmelidir. Özellikle kemik erimesi bulguları olan, gıda emilim bozukluğu olan ve obezite cerrahisi geçirmiş hastalarda bu miktar daha fazla olmalıdır. Bir bardak sütün 300 mg, bir porsiyon yeşilliğin 270 mg, bir kase yoğurdun 415 mg, 1 yumurtanın 50 mg kalsiyum içerdiğini göz önünde bulundurursak, günlük diyetle gerekli olan kalsiyum ihtiyacımızı hatta fazlasını kolaylıkla karşılayabiliriz.
Paratiroid bezi ameliyatlarından sonra daha çok tüketmemiz gereken kalsiyum miktarı yüksek besinler ve sık tüketilen besinlerin 100 gramlarındaki kalsiyum miktarları,
Süt ürünleri
Yağlı Süt (1 su b.) 291 mg
Yağsız süt 245 mg
Ayran 280 mg
Yoğurt 350 mg
Beyaz peynir 200 mg
Kaşar peyniri 204 mg
Lor peyniri (1/2 kap) 77 mg
Tereyağı 300 mg
Meyveler
Armut 13 mg
Muz 100 mg
Kayısı 35 mg
Karpuz 50 mg
İncir 186 mg
Portakal 60 mg
Kivi 100 mg
Limon 50 mg
Badem 254 mg
Ceviz 83 mg
Fındık 230 mg
Üzüm (taze) 17 mg
Üzüm (kuru) 78 mg
Erik (taze) 17 mg
Erik (kuru) 54 mg
Sebzeler
Ispanak 125 mg
Kereviz 43 mg
Asma yaprağı 392 mg
Taze soğan 51 mg
Marul 80 mg
Patates 11 mg
Lahana 116 mg
Havuç 40 mg
Bamya 92 mg
Nohut 92 mg
Bezelye 52 mg
Domates 15 mg
Patlıcan 11 mg
Soya Fasulye 220 mg
Tahıllar
Ekmek (bir dilim) 30 mg
Tarhana 600 mg
Mercimek 59 mg
Pirinç 24 mg
Bulgur 40 mg
Nohut 100 mg
Fasulye 144 mg
Etler ve yumurta
Yumurta 56 mg
Dana eti 11 mg
Koyun-kuzu 9 mg
Somon balığı 260 mg
Sardalya balığı 300 mg
Tatlı bu balığı 150 mg
Tatlılar
Pekmez 400 mg
Çikolota 200 mg
Tahin helvası 91 mg
Reçel 20 mg
Puding (1/2 kap) 146 mg
Dondurma (1/2 kap) 118 mg